1394/02/09 دانش‌آموزان نابینا، ناشنوا، معلول جسمی ـ حرکتی، دانش‌آموزان دارای اختلال‌های رفتاری، دانش‌آموزان با اختلال‌های یادگیری، دانش‌آموزان کم‌توان ذهنی و دانش‌آموزان چندمعلولیتی در زمره 7 گروه از دانش‌آموزانی هستند که در مدارس استثنایی تحصیل و براساس آمارهای وزارت آموزش و پرورش، اکنون بیش از 115هزار دانش‌آموز در مدارس استثنایی کشور تحصیل می‌کنند. بسیاری از این دانش‌آموزان نیز در مدارس عادی تحصیل می‌کنند و اگر تعداد آنها را نیز به این آمارها اضافه کنیم، به‌طورقطع آمار دانش‌آموزان معلول در مدارس عادی و استثنایی کشور، بسیار بیشتر از 115 هزار دانش‌آموز می‌شود.
در کردستان نیز بیش از 2هزار دانش‌آموز معلول و جود دارند. در این زمینه با «خلیل رنجبر» رئیس آموزش و پرورش استثنایی این استان به گفت‌وگو نشستیم که در ادامه می‌خوانید.
- آموزش و پرورش استثنایی استان چه فعالیت‌هایی انجام می‌دهد؟
فعالیت‌های این اداره همه معلولان جسمی، حسی، حرکتی یا ذهنی و همچنین کم‌توان ذهنی را زیرپوشش قرار می‌دهد، اما در حوزه بچه‌های کم‌توان ذهنی باید گفت که این بچه‌ها به چند دسته تقسیم می‌شوند و خدمت‌رسانی ویژه خود را می‌خواهند.
- کم توان ذهنی شامل چه افرادی می‌شود؟
کودکانی که ازنظر هوشی در سطح پایین و دیرآموز هستند، طیف کم‌توان ذهنی محسوب می‌شوند و اکنون حدود 5500کودک دیرآموز در مدارس استان وجود دارند که با همکاری معاونت آموزش ابتدایی این اداره کل درحال خدمت‌رسانی به آنها هستیم. در سال جدید برنامه‌های مدون و منظم‌تری برای این بچه‌ها در نظر گرفته شده است، چراکه ازنظر هوشی نه کم‌توان ذهنی هستند و نه از هوش عادی برخوردارند. طیف کم‌توان ذهنی به 3 دسته تقسیم می‌شوند که عبارت است از: کم‌توان آموزش پذیر، کم‌توان ذهنی تربیت‌پذیر و کم‌توان ذهنی حمایت‌پذیر که 2دسته آخر درحدی نیستند که ما از آنها حمایت کنیم و در نتیجه، رسیدگی به آنها جزو وظایف آموزش و پرورش استنایی نیست، زیرا آموزش‌پذیر نیستند و هوش آنها خیلی پایین است و سازمان‌های حمایتی مانند بهزیستی خدماتی به آنها ارائه می‌دهند و به کمک خانواده‌ها در نگهداری‌شان کمک می‌کنند.
گروه کم‌توان ذهنی آموزش‌پذیر طیف وسیعی از دانش‌آموزان ما هستند، یعنی بیش از 60 درصد از بچه‌های معلول که به آنها خدمات ارائه می‌دهیم، بچه‌های کم‌توان آموزش پذیرند که در همه شهرستان‌ها برای آنها مدرسه داریم و در همه بخش‌ها مدرسه‌‌ای مستقل دارند و در روستاهایی که بزرگ هستند جدا از معلولان جسمی، برای معلولان ذهنی نیز کلاس‌هایی ایجاد شده است که در این زمینه می‌توان به کلاس‌های فعال در دیواندره و سرو‌آباد اشاره کرد.
- چه تعداد دانش‌آموز در مدارس استثنایی استان مشغول تحصیلند؟
بیش از 268هزار دانش‌آموز در مدارس کردستان درحال تحصیل هستند که از این تعداد، 2700نفر دانش‌آموزان استثنایی هستند و از این تعداد نیز هزار نفر مربوط به سنندج است.
- آمار کودکان تلفیقی استان چه تعداد است و چه خدماتی به آنها ارائه می‌دهید؟
اداره آموزش و پرورش استثنایی به معلولان جسمی، حرکتی و معلولان بدنی در کنار بچه‌های عادی خدمات ارئه می‌دهد و آمار بچه‌های تلفیقی بین 400 تا 500 نفر است. در آموزش تلفیقی، نابینا و ناشنوا و نیمه بینا و نیمه ناشنوا و معلولان جسمی ـ حرکتی با هم درحال آموزش هستند و ما به آنها معلمان رابط می‌دهیم و در کنار بچه‌های عادی مشغول تحصیلند تا از خدمات اجتماعی و از ارتباطات محروم نشوند. معلم رابط هفته‌ای 4ساعت به مدرسه می‌رود و به دانش‌آموزان معلول برای جبران نقص‌هایی که دارند کمک می‌کند.
- چه تعداد مراکز اختلال‌های یادگیری در استان وجود دارد؟
مراکز اختلال‌های یادگیری در استان شامل 14مرکز دولتی و 5 مرکز خصوصی است که 3مرکز آن فعال شده و 2 مرکز دیگر نیز درحال فعال شدن است. کار این مراکز نیز آموزش و توانبخشی دانش‌آموزانی است که در مدارس هستند، اما در 2یا 3 درس مشکل یادگیری دارند.
- در زمینه تردد این بچه‌ها مشکلی ندارید؟
در موضوع رفت و آمد این‌گونه دانش‌آموزان تاکنون توانسته‌ایم هزینه همه سرویس‌های مدارس استثنایی را با همکاری اداره کل آموزش و پرورش پرداخت کنیم. این موضوع می‌تواند از مشکلات خانواده‌های دانش‌آموزان استثنایی بکاهد و کمک مؤثری به آنها باشد.
- دانش‌آموزان استثنایی استان با چه مشکلاتی مواجهند؟
مشکل اساسی موجود دیدگاه جامعه نسبت به بچه‌های معلول است. اگرچه دیدگاه‌ها تاحدودی عوض شده، اما دیدگاه اجتماعی و پذیرش خانواده‌ها بسیار مهم است. ما همچنان خانواده‌هایی داریم که حاضر نیستند بچه‌های خود را به مدارس استثنایی بفرستند و در این زمینه مقاومت شدیدی می‌کنند. نیازمند کمک رسانه‌های جمعی از جمله روزنامه‌ها و صداوسیما هستیم تا مردم را قانع کنیم که این‌گونه افراد با محدودیت‌های ویژه شنوایی، هوشی، جسمی یا حرکتی مواجهند. باید بپذیریم که این افراد محدودیت دارند و باید کمکشان کنیم تا این محدودیت‌ها آسیب کمتری به آنها وارد کند. مشکل دیگر کمبود فضای آموزشی است و باید به فکر توسعه فضای آموزشی باشیم. همچنین باید به دنبال حضور کارکنان متخصص در اداره آموزش و پرورش استثنایی باشیم. این اداره در اوایل دهه 60 ایجاد شده است و بیشتر کارکنان موجود نیز در همان زمان جذب شده‌اند و اکنون درحال بازنشسته شدن هستند، بنابراین ممکن است با کمبود نیروی متخصص مواجه شویم. هرچند در این زمینه نیز اقدام‌هایی انجام شده، اما کافی نیست.
- وضع مراکز آموزش دانش‌آموزان استثنایی در شهرستان‌های استان چگونه است؟
در بعضی از شهرستان‌ها مشکلی نداریم و فقط در سنندج و سقز با مشکل کمبود فضای آموزشی مواجهیم. مشکل اساسی زمانی است که کودکان معلول وارد هنرستان‌های حرفه‌ای و پیش حرفه‌ای می‌شوند. در این زمینه مشکل فضا و امکانات داریم. از نیکوکاران استان می‌خواهیم بیش از گذشته به این بخش کمک کنند. اگرچه همه بخش‌های آموزش و پرورش به کمک خیران نیاز دارد، اما معلولان نیاز به کمک بیشتری دارند.
- از تعداد دانش‌آموزان معلول پنهان در خانواده‌ها اطلاع دارید؟
درصد کمی ازاین‌گونه دانش‌آموزان در استان وجود دارند و مراکز بهداشتی، سازمان بهزیستی و بسیج مستضعفین در خدمت‌رسانی به آنها، به ما کمک کرده‌اند. در این زمینه تاکنون 160 دانش آموزمعلول شناسایی شده‌اند و با همکاری بسیج، دانشگاه علوم پزشکی و نهضت سوادآموزی به تعدادی از آنها که توان یادگیری دارند، خدمات آموزشی ارائه شده است.
- و حرف آخر...؟
همیشه خود را از مردم دانسته‌ایم و مردم نیز خودشان را از ما دانسته‌اند و مهم‌ترین جایی که با آن بیشترین ارتباط و بیشترین دلسوزی را داشته‌اند اداره آموزش و پرورش بوده است. اداره آموزش و پرورش استثنایی برای آموزش مطلوب دانش‌آموزان معلول نیازمند توجه ویژه مردم استان است. از مردم نوعدوست کردستان درخواست می‌کنیم که ما را در 2حوزه تنها نگذارند؛ نخست حوزه فرهنگسازی و شناخت واقعی از معلولان است. نباید ساختار جامعه به گونه‌ای باشد که این قشر نتوانند در جامعه حضور یابند. درخواست دوم نیز کمک مالی به ارتقای کیفیت آموزش به معلولان است که نیازمند اعتبارات بیشتری است. از مردم نیکوکار کردستان می‌خواهیم به هر شکلی که می‌توانند، به ما کمک کنند. در تهیه تجهیزات، برقراری سرویس‌های رفت و آمد و ساخت مدارس چشم به راه همیاری خیران استان و کشور هستیم تا مشکلات این قشر کمتر شود و با کیفیت بهتری در خدمت جامعه معلولان باشیم
